Boetevrij inkeren: de laatste ronde

Al meer dan twaalfhonderd zwartspaarders hebben hun vermogen opgebiecht bij de belastingdienst. Tot 1 juli 2014 is er een tijdelijke mogelijkheid om boetevrij in te keren. Daarna gaat de boete omhoog naar 30% en een jaar later zelfs naar 60%.

Uit een persbericht van 8 november 2013 blijkt dat dit jaar al 1272 zwartspaarders hun verzwegen vermogen hebben opgebiecht bij de belastingdienst. De Staatssecretaris meldt daarover het volgende:

“De tijdelijke versoepeling van de inkeerregeling is succesvol. Het geeft de mensen net dat laatste zetje om zich te melden bij de Belastingdienst.”

Deze tijdelijke regeling voorziet in de mogelijkheid om tot 1 juli 2014 boetevrij in te keren. Daarna gaat de boete omhoog naar 30%. Per 1 juli 2015 gaat de boete nog verder omhoog naar 60%. De vraag is of deze tijdelijke versoepeling de doorslaggevende reden is voor zwartspaarders om in 2013 massaal in te keren.

Vaak hebben vele zwartspaarders al tientallen jaren de beschikking over een verzwegen buitenlandse bank- en effectenrekening, veelal in Zwitserland, Oostenrijk of Luxemburg. Daar heeft men in een ver verleden spaargelden gestald, soms om zwarte inkomsten uit het zicht te houden of vermogen te verbergen voor een ex-echtgenoot, maar vaak ook omdat men destijds (vóór 2001) de belastingdruk op vermogen te hoog vond. Naast 0,7% vermogensbelasting over de omvang van het vermogen, was inkomstenbelasting verschuldigd over de daaruit genoten inkomsten tegen een progressief tarief van maximaal 60%. In 2001 is de belastingdruk op vermogen verlaagd door afschaffing van de vermogensbelasting en invoering van de vermogensrendementsheffing (box III). De facto is sinds 2001 nog slechts een percentage van 1,2% inkomstenbelasting verschuldigd over het (verzwegen) vermogen en zijn er sinds 2001 minder (tariefsmatige) redenen om nog vermogen in het buitenland te stallen en te verzwijgen. Gezien de lange navorderingstermijn van twaalf jaren voor buitenlandse vermogens (Artikel 16, vierde lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen), zijn zwartspaarders niet direct in 2001 ingekeerd. De (calculerende) zwartspaarders hebben vanwege deze navorderingstermijn veelal 12 jaren gewacht om uiteindelijk pas in 2013 in te keren. Overigens wordt de navorderingstermijn van twaalf jaren verlengd in het geval destijds uitstel is verkregen voor het indienen van de aangifte inkomstenbelasting (2000), zodat de verwachting is dat sommige zwartspaarders nog tot 2014 wachten met inkeren om er zeker van te zijn dat zij enkel 1,2% vermogensrendementsheffing verschuldigd zijn over de jaren 2001 tot en met 2013.

Een andere reden dat zwartspaarders vanaf 2013 massaal zijn gaan inkeren, heeft te maken het feit dat het bankgeheim in Zwitserland, Oostenrijk en Luxemburg niet meer is wat het ooit was. Los van de belastingverdragen tot informatieuitwisseling die Nederland heeft gesloten met landen zoals Zwitserland, Oostenrijk en Luxemburg, reikt de Nederlandse staat steeds vaker tipgelden uit aan personen (voormalige bankmedewerkers) die gegevens verstrekken over Nederlandse rekeninghouders. Nu de pakkans aanzienlijk is toegenomen, keren veel zwartspaarders in om te voorkomen dat ze tegen de lamp lopen. Naast deze verhoging van de pakkans, is ook de strafmaat voor zwartspaarders enorm verhoogd. De maximale boetes voor zwartspaarders zijn sinds 2010 verhoogd van 100% naar 300% over de alsnog verschuldigde belasting. En bij strafrechtelijke vervolging wordt al vrij snel (vanaf een fraudebedrag van € 10.000) een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. De verhoging van zowel de pakkans als de strafmaat zorgen ervoor dat zwartspaarders eerder dan voorheen eieren voor hun geld kiezen en overgaan tot het vrijwillig verbetering van hun eerder ingediende belastingaangiften.

Tenslotte doen sinds kort ook de buitenlandse (veelal Zwitserse) banken een duit in het zakje door hun zwartsparende rekeninghouders te verplichten om de betreffende tegoeden alsnog te verantwoorden aan de Belastingdienst. Wanneer een rekeninghouder weigert om in te keren, wordt de bankrekening opgeheven en staat de voormalige rekeninghouder met een contant geldbedrag op straat. Hoewel de genoemde redenen er reeds toe leidden dat zwartspaarders massaal zijn gaan inkeren, trok de Staatssecretaris de twijfelaars op 2 september 2013 over de streep door de tijdelijke mogelijkheid te introduceren om boetevrij in te kunnen keren. Was daarvoor nog een (beperkte) boete van 30% verschuldigd door de zwartspaarder die tot inkeer kwam, thans is inkeer tot 1 juli 2014 mogelijk zonder boete. Aldus is het voor zwartspaarders bijzonder aantrekkelijk en goedkoop om vóór 1 juli 2014 in te keren. De Staatsecretaris heeft ooit gemeld dat een percentage van 30% tot 40% heffing over het gemiddelde vermogen bij inkeer gebruikelijk is, maar sinds 2013 is in de meeste gevallen slechts 12 (jaren) x 1,2% over het gemiddelde vermogen aan inkomstenbelasting verschuldigd. Daarnaast is nog een bedrag aan (heffings)rente verschuldigd, hetgeen in totaal zal neerkomen op een percentage van ongeveer 15% – 20% van het verzwegen banktegoed.

Het bedrag dat als gevolg van een vrijwillige verbetering  verschuldigd is, kan evenwel veel hoger worden in het geval het zwarte vermogen erfrechtelijk is verkregen. Met ingang van 1 januari 2012 is in artikel 66, lid 3, van de Successiewet 1956 een bepaling opgenomen als gevolg waarvan de navorderingsbevoegdheid ten aanzien van erfbelasting over buitenlands vermogen niet vervalt. Er is niet voorzien in overgangsrecht hetgeen zou kunnen betekenen dat thans nog successierecht kan worden nagevorderd over een in een ver verleden erfrechtelijk verkregen buitenlands vermogen. Dit geldt mogelijk ook in de gevallen waarin onder de oude regeling navordering van successierecht niet meer mogelijk was vanwege het verstrijken van de toentertijd geldende navorderingstermijn. De vraag is of het openbreken van een reeds afgeronde rechtspositie zich wel verhoudt met onder meer het rechtszekerheidsbeginsel dat (impliciet) is opgenomen in artikel 1, Eerste Protocol, van het EVRM. Het antwoord op deze vraag zal over een aantal jaren ongetwijfeld worden beantwoord door de Hoge Raad en/of het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, maar tot die tijd dient een inkeerder voorzichtigheidshalve rekening te houden met de omstandigheid dat over zeer oude erfenissen thans nog een aanzienlijk bedrag aan successierecht verschuldigd kan zijn.

Het is belangrijk dat het inkeertraject zorgvuldig, discreet en op de juiste manier begeleid wordt. Daarmee kan beboeting of bestraffing worden voorkomen. De verschuldigde belastingen worden op die manier zoveel mogelijk beperkt.