Europese richtlijn over cryptocurreny moet miljarden aan belastinginkomsten gaan opleveren

De cryptowereld is nog relatief nieuw, maar heeft sinds haar bestaan de wereld van betalingen en investeren voorgoed veranderd. Vanwege de snel veranderende aard, de groeiende populariteit onder gebruikers en de exponentiele groei van de cryptomarkt op zichzelf, zien (belasting)autoriteiten zich geconfronteerd met uitdagingen om de handel in cryptovaluta te reguleren en daar belastinginkomsten uit te verwerven.

De moeilijkheid daarbij is dat cryptotransacties niet eenvoudig te traceren zijn en vaak niet direct aan een specifiek persoon of entiteit te koppelen zijn. De cryptomarkt kenmerkt zich op dit moment nog steeds door een zekere mate van anonimiteit. De handel vindt immers plaats zonder tussenkomst van traditionele financiële instellingen zoals banken. De Europese Commissie hoopt dat deze problematiek met de implementatie van DAC8 – die ziet op het verzamelen en uitwisselen van financiële gegevens – verleden tijd is.[1] De richtlijn treedt in werking op 1 januari 2026, waarbij op 31 januari 2027 de eerste informatie moet worden aangeleverd door aanbieders van cryptovaluta of -diensten.

In mijn eerdere blogs heb ik de komst van de DAC8-richtlijn al aangekondigd en deze op hoofdlijnen behandeld tezamen met een pakket aan Europeesrechtelijke maatregelen dat ziet op andere elementen ter regulering van de cryptosector. DAC8 zal een grote invloed hebben op de cryptomarkt, vandaar dat ik in dit blog dieper inga op de aard en werking de richtlijn.[2] Daarbij worden volgende onderwerpen belicht:

• De achtergrond en werking van DAC8 (raamwerk)
• Welke gevolgen heeft DAC8 voor exchanges en gebruikers?
• Welke informatie wordt uitgewisseld?

De vraag die in dit blog centraal staat is of belastingontduiking met cryptovaluta na DAC8 verleden tijd is?

‘DAC’, staat voor ‘Directive on Administrative Cooperation’. Zoals de naam doet vermoeden zijn we inmiddels beland bij de achtste versie van de richtlijn. De richtlijn is in 2011 in het leven geroepen om de samenwerking tussen lidstaten te bevorderen op het gebied van de uitwisseling van informatie die van belang is voor de belastingheffing en daarnaast om belastingontduiking en -ontwijking op te sporen en te bestrijden.  

De richtlijn verplicht lidstaten van de Europese Unie om wetgeving te implementeren die erop toeziet dat bepaalde instellingen en personen, zoals banken, digitale platformen en intermediairs financiële gegevens uitwisselen over hun cliënten c.q. gebruikers. In DAC8 wordt deze regelgeving toegespitst op aanbieders van cryptovaluta en -diensten. Deze informatie wordt vervolgens tussen de fiscale autoriteiten van de lidstaten gedeeld. Op deze wijze kunnen de belastingautoriteiten van een lidstaat grensoverschrijdende transacties traceren en moet het hen mogelijk worden gemaakt om belasting te heffen over de inkomsten die uit het bezit en met de handel in cryptovaluta wordt gerealiseerd.

Raamwerk

Know-your-customer

Onder DAC8 vallen “rapporteerbare aanbieders van crypto-activadiensten”,[3] te denken valt aan exchanges, omwisselplatformen (brokers) en aanbieders van digitale wallets. Zij worden verplicht om informatie te verzamelen over hun gebruikers. Deze informatie betreft in eerste instantie de gegevens die in het kader van de KYC-procedure (know-your-customer) moet worden vastgelegd. Het gaat daarbij om de verificatie van de persoonsgegevens op basis van een ID-bewijs alsmede bank- en NAW-gegevens. Deze verplichting geldt voor alle aanbieders van cryptovaluta, ongeacht hun omvang of plaats van vestiging, die klanten bedienen binnen het grondgebied van de Europese Unie. Het is daarbij overigens niet vereist dat de aanbieder(s) zelf in de EU zijn gevestigd. De KYC-verplichtingen gelden op dit moment ook al onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft) voor aanbieders van cryptovaluta die in of vanuit Nederland actief zijn. Zij dienen zich daarvoor te registeren bij DNB (zie Register van aanbieders van cryptodiensten).

Rapportageverplichting individuele transacties

Daarnaast worden aanbieders van cryptovaluta verplicht om gegevens te verzamelen over de transacties die door hun gebruikers worden verricht. Het betreft zowel de transacties van fiat valuta zoals euro naar crypto en omgekeerd, maar ook van crypto naar crypto, en zowel binnenlandse als grensoverschrijdende transacties moeten worden geadministreerd.

Elektronisch geld, tokens voor elektronisch geld en digitale valuta’s van centrale banken (CBDC’s)[4] worden in de richtlijn belicht maar vallen niet onder DAC8, zij vallen reeds onder de reikwijdte van DAC2 (m.b.t. financiële instellingen, zoals banken).
De achtergrond hiervan is dat deze producten meer stabiel van aard zijn en daarom minder vatbaar zijn voor daytraden. Voor CBDC’s geldt daarom alleen een rapportageplicht ten aanzien van de vermogensstanden en niet van de individuele transacties.

De Europese Commissie schat dat er vandaag de dag ca. 9.000 verschillende cryptovaluta worden verhandeld op de markt. Door het hoog volatiele karakter en de hoge frequentie van trades die in dit verband worden verricht, is het voor de belastingautoriteiten moeilijk om op accurate wijze belasting te heffen. Middels DAC8 moeten zij (meer/beter) inzicht krijgen in de gedane transacties en de vermogenswinsten die hieruit voortvloeien. DAC8 sluit zodoende aan bij de MiCA-verordening die met ingang van 30 december 2024 in werking treedt. Beide strekken tot Europese harmonisering van wetgeving over cryptovaluta, waarbij MiCA met name beoogt de positie van de consument te beschermen tegen de risico’s van het beleggen in cryptovaluta en DAC8 beoogt de heffing over cryptovaluta te vergemakkelijken.

Gevolgen DAC8 voor exchanges en gebruikers

Exchanges

DAC8 verplicht lidstaten wetgeving te implementeren op basis waarvan aanbieders van cryptovaluta of -diensten transacties van hun gebruikers moeten vastleggen.
Dit heeft tot gevolg dat cryptobedrijven zich geconfronteerd zien met aanzienlijke administratieve lasten. Daartegenover stelt de Commissie dat de verplichtingen in elke lidstaat op dezelfde wijze moeten worden toegepast, waardoor uiteindelijk wordt bijgedragen aan een ‘level playing field’ voor alle cryptobedrijven die zakendoen binnen de EU en zij tegelijkertijd hun steentje bijdragen aan de bestrijding van belastingontwijking en -ontduiking.

Gebruikers

DAC8 legt aan de klanten van aanbieders van cryptovaluta of -diensten geen directe verplichtingen op. Wel gaan zij het effect van de regeling voelen doordat zij meer informatie moeten aanleveren aan de aanbieders van cryptodiensten. Cryptobedrijven die in of vanuit Nederland handelen zijn op dit moment al verplicht om de persoonsgegevens van hun gebruikers vast te leggen, onder DAC8 worden alle aanbieders met klanten binnen de EU hiertoe verplicht. Daarnaast verwacht ik dat het effect van de richtlijn voelbaar wordt doordat meer specifieke controles kunnen en zullen worden uitgevoerd door de belasting- en opsporingsautoriteiten.

In breder perspectief draagt DAC8 bij aan de steeds verdergaande regulering van de cryptomarkt, die naar verwachting hiermee ook een stap richting volwassenheid zal zetten. Excessen waarbij exchanges door slechte financiële huishouding omvallen moeten door (onder andere) deze maatregelen worden geminimaliseerd, maar ook betekent dit voor gebruikers dat hun handel en wandel inzichtelijk(er) wordt bij overheidsinstanties.

Welke informatie wordt uitgewisseld?

Hieronder is weergegeven welke informatie moet worden vastgelegd over de aanbieder van cryptovaluta en -diensten, de gebruiker en de cryptovaluta zelf. Deze informatie wordt automatisch uitgewisseld tussen de fiscale autoriteiten van de lidstaten. Aanbieders van cryptovaluta of -diensten dienen deze informatie aan te leveren vanaf
31 januari 2027.

Te rapporteren gegevens aanbieder crypto-activadiensten:

• Naam
• Adres
• TIN (Tax Identification Number)
• Identificatienummer en Legal Entity Identifier (LEI-code)

Te rapporteren gegevens gebruiker (individuen):

• Naam
• Adres
• TIN (BSN voor particulieren)
• Lidstaat (fiscale woonplaats)
• Plaats en datum geboorte

Te rapporteren gegevens over cryptoactivum:

• Volledige naam van cryptovaluta en type
• Bedragen betaald of ontvangen n.a.v. omwisselen crypto voor fiat, aantal transacties en aantal verhandelde eenheden
• Waarde van cryptovaluta bij verkrijging en totale opbrengst bij verkoop, in geval van crypto-crypto transactie dient het voorgaande voor beide cryptovaluta te worden geadministreerd
• Transacties naar non-custodial wallets zoals ledgers
• Directe cryptobetalingen voor goederen of diensten van meer dan € 50.000

Conclusie

Op basis van de verplichtingen die voortvloeien uit DAC8 hebben lidstaten een krachtig middel in handen om controles uit te oefenen in het kader van de bestrijding van belastingontduiking en -ontwijking. Transacties die worden verricht door inwoners van de EU moeten door exchanges, waar zij ook ter wereld zijn gevestigd, worden geadministreerd. Belastingontduiking zal na de implementatie van regelgeving die voortvloeit uit DAC8 niet verleden tijd zijn maar wel wordt de ‘pakkans’ aanzienlijk groter. De administratieve last waarmee aanbieders van cryptobedrijven worden opgezadeld blijft voor hen een grote zorg vanwege de kosten die hiermee gemoeid zijn. Het effect van de regeling zal vanaf 2027 ook voor gebruikers voelbaar zijn. Naar verwachting zal een toename plaatsvinden in het aantal controles door belasting- en opsporingsdiensten.

Lees ook mijn eerdere blogs over regelgeving ten aanzien van cryptovaluta:

• De Belastingdienst beschikt met ingang van 2024 over steeds meer mogelijkheden om te controleren of je cryptovaluta hebt én wat de herkomst daarvan is

• De toekomst van cryptobeurzen, tijd voor regulering?

• Baanbrekende MiCA-verordening moet einde maken aan ‘Wilde westen’ op het gebied van cryptovaluta

• Europese Commissie wil anonieme overdracht cryptomunten verbieden

---

[1] European Parliament (EU Legislation in Progress), ‘Tax transparency rules for crypto-asset transactions (DAC8)’, July 2024.

[2] Let wel: op basis van DAC8 wordt uitsluitend informatie verzameld en uitgewisseld over transacties en niet over vermogensposities. Deze informatie wordt dan ook niet gebruikt om de aangiften (automatisch) in te vullen, maar dient voor de fiscale autoriteit van een lidstaat als controlemiddel.

[3] Rapporteerbare aanbieders van cryptovaluta worden aangeduid als RCASP’s: Reportable crypto-asset service providers. Hieronder vallen aanbieders van cryptoactiva (exchanges), diensten zoals broker verrichten dan wel bewaarportemonnees aanbieden, die klanten bedienen met een fiscale woon- of vestigingsplaats binnen de EU.

[4] CBDCs: Central bank digital currencies.