Het boekenonderzoek

2023 – Kijk op groot Amsterdam, nummer 16, jaargang 5 en Kijk op Oost-Nederland, online editie maart 2023-258

Het boekenonderzoek elke ondernemer wordt er – als het goed is – eens in de zoveel jaar mee geconfronteerd. Het boekenonderzoek is een controle van de aangiften en administratie door de Belastingdienst.

Rechten en plichten

Als ondernemer bent u verplicht om mee te werken aan de controle en de gevraagde gegevens te verstrekken. Deze gegevens moeten overigens wel betrekking hebben op de belastingheffing van de onderneming. Doorgaans wordt een boekenonderzoek aangekondigd per brief en wordt tevens aangegeven wat de reikwijdte daarvan is. De inspecteur kan de reikwijdte van het onderzoek uitbreiden als hij van mening is dat daartoe aanleiding bestaat. Die aanleiding moet dan wel enigszins concreet zijn. Als de inspecteur zonder meer besluit verder te snuffelen, zal dat worden aangemerkt als een ‘fishing expedition’ en dat is niet toegestaan.

Praktische tips

Het is verstandig om de relevante documenten alvast klaar te leggen in een aparte kamer. Op deze wijze kan onderscheid worden gemaakt tussen materiaal dat van belang is voor de belastingheffing en overige informatie. De correspondentie met derden en privégegevens hoeven bijvoorbeeld niet te worden verstrekt. Mocht de inspecteur vragen hebben dan kunnen die het beste kort en bondig beantwoord worden. Als de gevraagde informatie niet direct beschikbaar is of het antwoord niet onmiddellijk kan worden gegeven, dan kan daar op een later moment op worden teruggekomen. Na het afronden van het onderzoek ontvangt u een controlerapport waarop kan worden gereageerd. Neem dit goed door en zet eventuele onjuistheden recht. Als de inspecteur onverhoopt toch meent dat correcties moeten plaatsvinden dan zullen aanslagen worden opgelegd. Bent u het daarmee niet eens, dan staat daartegen bezwaar en beroep open.

Wat te doen als de controle uitmondt in opsporing?

De meeste boekenonderzoeken verlopen in goede harmonie en worden afgerond zonder of met beperkte correcties. Het kan echter gebeuren dat tijdens het onderzoek fraude aan het licht komt. Wees alert op tekenen die hierop wijzen. Een voorbeeld van een fraudesignaal is dat de inspecteur tijdens het boekenonderzoek veel belang hecht aan bepaalde transacties. Hij vraagt daarbij dan wie bepaalde posten in de aangifte en administratie heeft verwerkt en waarom dit zo is gedaan. Dergelijke ‘verwijtbaarheidsvragen’ hebben in de regel niet op de belastingheffing betrekking en hoeven dan ook niet te worden beantwoord. Het kan ook zijn dat de inspecteur u de zogenoemde cautie geeft, dat betekent dat u het recht heeft om te zwijgen.
Als dergelijke signalen zich voordoen dan is het verstandig om direct contact op te nemen met een advocaat. De kans is namelijk aanwezig dat boetes worden opgelegd of een strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld. Het kan ook zijn dat de inspecteur u de zogenoemde cautie geeft, dat betekent dat u het recht heeft om te zwijgen.