Nationale ombudsman: “onprofessioneel gedrag belastingdienst”

In het klachtrecht gaat het om de vraag of burgers behoorlijk zijn behandeld door de overheid. Maar wat is een behoorlijk optredende overheid nu eigenlijk? De belastingdienst staat al jaren met stip op één van de lijst met klachten tegen de overheid. Dat de Nationale Ombudsman regelmatig de behoorlijkheid van het optreden van de belastingdienst toetst en klachten regelmatig gegrond blijken, is dus niet verbazingwekkend.

Op 13 oktober jl. werd een klacht tegen de belastingdienst gegrond verklaard wegens gebrek aan professionaliteit. De klacht richtte zich tegen het optreden van de belastingdienst in een onderzoek over een aangifte inkomstenbelasting. De belastingambtenaar deed onderzoek naar de betrokkenheid van de belastingplichtige bij een Stichting Particulier Fonds (hierna: SPF). De belastingplichtige vond dat de belastingambtenaar blijk gaf van vooringenomenheid door conclusies te trekken voordat het onderzoek was voltooid. Zo had de belastingambtenaar al voor het onderzoek lacherige opmerkingen gemaakt in de trant van “zijn SPF” (dat van de belastingplichtige dus). Toen de belastingplichtige had gezegd dat het niet zijn SPF was, had de ambtenaar gereageerd met “Oh ja, daar valt u over. Dat is natuurlijk een heikel punt”.

De Nationale Ombudsman is van oordeel dat deze belastingambtenaar niet professioneel heeft gehandeld. Door deze uitlatingen kon de indruk ontstaan dat de belastingambtenaar zijn conclusies al had getrokken en dat meewerken aan het verdere onderzoek geen zin meer had. Bovendien konden de uitlatingen in dat stadium worden ervaren als provocerend en/of badinerend, zeker gezien de lacherige toon. Het maken van terloopse opmerkingen die een conclusie lijken te verwoorden, past volgens de Nationale Ombudsman gewoon niet bij een professioneel optreden.

In de praktijk blijkt dat tijdens belastingcontroles de eis van professionaliteit steeds vaker wordt geschonden. In 2009 oordeelde de Nationale Ombudsman al eens dat een antwoord dat de belastingdienst niet aanstaat, geen rechtvaardiging is om telkens opnieuw dezelfde vragen te stellen.[1] Door die herhaling kan een belastingplichtige de indruk krijgen dat er net zolang wordt gezocht tot een fout wordt gevonden. Ook dit optreden vond de Nationale Ombudsman onprofessioneel.

Ook in 2011 verklaarde de Nationale Ombudsman een klacht gegrond vanwege de wijze waarop de belastingplichtige tijdens een belastingcontrole was bejegend. Belastingambtenaren hebben zich in die situatie te onthouden van grievende opmerkingen en moeten hun persoonlijke mening over het doen en laten van de belastingplichtige voor zich houden. Zij moeten zich beperken tot een zakelijk oordeel over de juistheid van de boekhouding.[2]

Uit het recente oordeel van de Nationale Ombudsman blijkt weer eens dat belastingambtenaren bij het uitvoeren van een belastingcontrole soms niet de nodige onafhankelijkheid, zorgvuldigheid en professionaliteit in acht nemen. Toch is het van groot belang dat de belastingcontrole zorgvuldig gebeurt. In de verdere procedure wordt immers op het rapport van de belastingcontrole voortgebouwd. Daarom is het verstandig als belastingplichtigen zich al in deze fase verzekeren van professionele rechtsbijstand. Een ervaren fiscaal advocaat kan fouten in een zo vroeg mogelijk stadium constateren en zo nodig ingrijpen.

[1] NO 15 mei 2009, nr. 2009/100.

[2] NO 14 juni 2011, nr. 2011/177.